FilmInd – Indyjski przemysł filmowy jako czynnik nowych powiązań społeczno-ekonomicznych między Indiami a Europą

Podstawowe informacje o projekcie

Tytuł: The Indian film industry as a driver of new socio-economic connections Bollywood between India and Europe
Konkurs: EqUIP (EU-India Platform for Social Sciences and Humanities)
Skład konsorcjum: University of Basel (Szwajcaria), Novia University of Applied Sciences (Finlandia), Research Centre of the Slovenian Academy of Sciences and Arts (Słowenia), Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (Polska), Jawaharlal NehruUniversity (Indie)
Wartość projektu: 654 tys. euro (2,82 mln zł), w tym środki dla UAM – 189 tys. euro (816 tys. zł).

Kontekst badań

Indyjski przemysł filmowy wytwarza rocznie blisko 2000 filmów, które mają swoją widownię nie tylko w kraju, ale w niemal całej Azji Południowej. W ostatnich latach kinematografia indyjska zaczęła być obecna także w innych częściach świata, nie tylko tam gdzie liczne są indyjskie grupy etniczne, jak np. w Wielkiej Brytanii. W krajach takich jak Szwajcaria, Polska, Słowenia kręcone są filmy indyjskie, a europejskie krajobrazy stanowią istotny składnik opowieści filmowej. Coraz bardziej powszechne są również wydarzenia pogłębiające kulturowe relacje krajów europejskich z Indiami. Przykładem może być Indyjski Festiwal Filmowy, po raz pierwszy zorganizowany w 2017 r. w Warszawie i Krakowie, którego celem było propagowanie kulturalnej i artystycznej wymiany między Indiami a Polską za pośrednictwem kina.

Projekt stawia sobie za zadanie zbadanie czynników i mechanizmów, które wyjaśnią zainteresowanie indyjskiej kinematografii Europą. Europejsko-Indyjskie relacje filmowe często wykraczają poza sferę kina i obejmują kwestie turystyki, stosunki dyplomatyczne, a także możliwości inwestycyjne i związane z nimi miejsca pracy. Władze europejskich miast i regionów starają się coraz bardziej przyciągnąć międzynarodowych producentów za pomocą zachęt podatkowych, działalności komisji filmowych i pomocy w wytwarzaniu filmów w konkretnej lokalizacji. Ta rosnąca konkurencja międzynarodowa wraz ze wzrastającą mobilnością ekip filmowych stworzyła nowy rodzaj powiązań kulturowych i ekonomicznych.

Cele projektu

Głównym celem projektu jest zbadanie zależności pomiędzy miejscem i przestrzenią w filmie a rolą jaką branża filmowa odgrywa w tworzeniu powiazań kulturowych i ekonomicznych pomiędzy Indiami i Europą. W szczególności celem jest zbadanie tego, jak miejsce kształtuje film i jednocześnie jak film kształtuje miejsce, w którym jest wytwarzany i dystrybuowany. Przedmiotem zainteresowania będzie zatem lokalizacja filmowa rozumiana zarówno jako czynność związana za sposobem lub procedurą wyboru miejsca realizacji produkcji filmowej, oraz jako rezultat tej czynności, tj. miejsce umożliwiające wytwarzanie filmów i wpływające na ich charakter oraz treść.

Szczegółowe cele projektu obejmują:

analizę europejskich lokalizacji, w których indyjskie filmy są wytwarzane (analiza w skali całej Europy oraz w skali poszczególnych krajów),
identyfikację i analizę infrastruktury, która ułatwia mobilność ekip filmowych w tych lokalizacjach oraz pomiędzy lokalizacjami,
zbadanie mechanizmów społecznego wytwarzania przestrzeni poprzez wykorzystanie europejskich lokalizacji w kinie indyjskim,
analizę wpływu społecznego i ekonomicznego indyjskiej branży filmowej na lokalizacje w Europie i Indiach,
promocję i wsparcie rozwoju lokalnego i regionalnego w Europie i Indiach z wykorzystaniem indyjskiej branży filmowej.

Oczekiwane rezultaty

Rezultaty projektu mają stanowić wkład w rozwój tzw. badań produkcyjnych (production studies), które uzupełniają tradycyjną perspektywę badawczą, uwzględniając nie tylko estetyczny wymiar dzieła filmowego, ale przede wszystkim jego uwarunkowania rynkowe i instytucjonalne. Kultura produkcji łączy nacisk na czynniki ekonomiczne, instytucjonalne i społeczne z analizą stosunków pracy i socjologii kreatywności. W związku z tym projekt określi społeczno-ekonomiczne mechanizmy decydujące o współpracy międzykulturowej między dwoma regionami i kulturami: Europą i Indiami. Pozwoli zatem rozwijać nowe nurty ekonomiki i geografii filmu.

Ponadto wyniki projektu badawczego będą stanowić wkład do debaty na temat roli kultury w rozwoju gospodarczym, w szczególności rozwoju miast i regionów. Branża filmowa jest ważnym elementem sektora kreatywnego, który odgrywa obecnie ważną rolę w działaniach naszej współczesnej gospodarki. W ostatnich dekadach rosnące znaczenie sektora kreatywnego w rozwoju gospodarczym odnotowały takie organizacje międzynarodowe, jak Komisja Europejska i Organizacja Narodów Zjednoczonych. Kreatywna gospodarka stała się jednym z priorytetów polityki Unii Europejskiej. W tym kontekście wyniki tego projektu, tj. rozpoznanie mechanizmów leżących u podstaw relacji między Europą a Indiami w zakresie produkcji filmowej, wymiany kulturalnej i rozwoju branży filmowej, będą bardzo ważne dla nadania gospodarce nowego transkulturowego i globalnego charakteru.

Uczestnicy projektu

Prof. UAM dr hab. Krzysztof Stachowiak (kierownik projektu) – pracownik naukowy i wykładowca w Instytucie Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UAM. Jego badania dotyczą gospodarki kreatywnej (rola kultury i sektora kreatywnego w rozwoju gospodarczym miast i regionów), miast kreatywnych, ekonomicznych i przestrzennych mechanizmów działania branż kreatywnych (w szczególności branży filmowej), gospodarki opartej na wiedzy (innowacyjne regiony, klastry), geografii filmu i mediów audiowizualnych. Badania prowadził w Polsce, jak i za granicą, jako wizytujący pracownik naukowy na uniwersytetach w Wielkiej Brytanii (University of Portsmouth, University of Birmingham), Finlandii (Helsinki School of Economics), Kanadzie (University of Toronto) i USA (Clark University). Jest autorem licznych publikacji poświęconych gospodarce kreatywnej oraz roli sektora kreatywnego w rozwoju miast i regionów. Jego najnowsza książka to „Gospodarka kreatywna i mechanizmy jej funkcjonowania. Perspektywa geograficzno-ekonomiczna” (2017).

Dr hab. Marcin Adamczak – filmoznawca i krytyk filmowy. Wykłada w Instytucie Kulturoznawstwa UAM w Poznaniu, w Szkole Filmowej w Łodzi oraz na Uniwersytecie Gdańskim. Prowadzi badania na temat produkcji filmowej, festiwali, dystrybucji oraz współczesnego rynku filmowego. Dyrektor festiwalu filmowego Cinemaforum w Warszawie. Stypendysta Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej (2010 i 2011). Laureat konkursu im. Krzysztofa Mętraka dla młodych krytyków filmowych (2011). Autor książek „Globalne Hollywood, filmowa Europa i polskie kino po 1989 roku” (2010), „Obok ekranu. Perspektywa badań produkcyjnych a społeczne istnienie filmu” (2014) oraz „Kapitały przemysłu filmowego: Hollywood, Europa, Chiny” (2018). Członek Stowarzyszenia Filmowców Polskich oraz Międzynarodowej Federacji Krytyków Filmowych (FIPRESCI). Publikował m.in. w „Odrze”, „Kwartalniku Filmowym”, „Panoptikum”, „EKRANach”, „Kinie”, „Magazynie Filmowym SFP”, „Dwutygodniku” oraz w kilkunastu tomach zbiorowych.